با عرض تبریک ویژه به مناسبت مبعث حضرت رسول شاید نیاز باشد یک بار دیگر از خود بپرسیم صلا باسه خدا برای ما پیامبر انتخاب کرده و اهداف مبعث حضرت رسول چی بوده

"لقد من الله علی المومنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین" 164 آل عمران

 ((الله تعالی بر مؤمنان احسان کرد و منت بزرگی نهاد. آنگاه که در میان آنان پیامبری از خودشان فرستاد که آیات خدا را بر آنان می‌خواند و آنان را پاک می‌گرداند و کتاب و حکمت را به ایشان می‌آموزد، و به درستی که آنان پیش از این (پیش از بعثت) در گمراهی آشکار بودند.))

 تلاوت آیات الهی، تزکیه، آموزش کتاب و حکمت، چهار وظیفه اصلی و هدف بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هستند که در آیه فوق ذکر شدند و هر یک از آنها قابل تامل و تفکرند. علاوه بر این آیه، قرآن کریم در چهار مورد دیگر نیز به بیان این وظایف پرداخته است.

آموزش تلاوت قرآن اولین هدف بعثت

از آموزش تلاوت آیات قرآن به عنوان اولین هدف بعثت یاد شده است، یعنی پیامبر (ص) مامور است برای امت آیات قرآن را تلاوت کند. قابل ذکر است که خداوند درمورد کتاب الله (قرآن)، دو وظیفه جداگانه تلاوت و سپس تعلیم و آموزش را برای پیامبر ذکر نموده است. به گونه‌ای تلاوت کتاب الله یک هدف مستقل است، و تعلیم و آموزش کتاب یعنی آموختن احکام و تعالیم آن به مردم هدفی دیگر به شمار می‌آید. از این امر معلوم می‌شود همانگونه که فهمیدن قرآن کریم و عمل بر آموزه‌های آن لازمی است و اهمیت دارد، تلاوت آیات قرآن کریم هم به‌تنهایی یک هدف است و به‌تنهایی نیز فضیلت دارد.

سرور دو عالم صلی الله علیه و آله وسلم می‌فرماید: ((اگر کسی قرآن کریم را تلاوت کند، الله تعالی برای هر حرف آن ده نیکی در نامه اعمالش می‌نویسد.)) و در ادامه می‌فرماید: ((اگر کسی "الم" را تلاوت کرد من نمی‌گویم این یک حرف است بلکه الف، لام و میم سه حرف است و برای تلاوت آن سی نیکی از طرف خداوند در نامه اعمال او نوشته می‌شود.))

بنابر این خداوند متعال از تلاوت قرآن حتی بدون اینکه تلاوت کننده معنای آیات را بفهمد، به عنوان یک هدف مستقل برای بعثت پیامبر (ص) یاد کرده است. رسول اکرم (ص) همانگونه که به اصحابش مفاهیم و معانی قرآن را می‌آموخت، به آنان آموزش می‌داد که چگونه آیات قرآن را تلاوت کنند و بخوانند، که در نتیجه آن علوم مستقلی مانند علم تجوید و علم قرائت پدید آمد.

 تعلیم قرآن دومین هدف بعثت

دومین وظیفه پیامبر (ص) آموزش قرآن کریم می‌باشد که در "یعلمهم الکتاب" بیان شده است، تا ایشان، قرآن را به مردمی که به میان آنان فرستاده شده است، آموزش دهد.

با وجود اینکه یاران پیامبر (ص) و اولین مخاطبان آن حضرت، عرب زبان بودند. بسیاری از آنان در عرصه فصاحت و بلاغت زبان عربی شهره بودند و ارتجالا و فی‌البداهه توانایی سرودن شعر را داشتند و از دقایق این زبان آگاه بودند، با این وجود خداوند متعال به پیامبرش دستور می‌دهد تا به مخاطبانش، پس از آشنایی با چگونگی تلاوت قرآن، مفاهیم آیات را تعلیم بدهد، گویا قرآن کریم تصریح دارد که آنان قرآن را نمی‌فهمند مگر وقتی که با تعلیم و تربیت محمد (ص) همراه باشد.

صحابه ارجمند رضی الله عنهم می‌فرمایند: ما قرآن را طی مدتی طولانی یاد گرفتیم. حضرت سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه می‌فرماید: هشت سال طول کشید تا من سوره بقره را فرا گرفتم. و نیز می‌فرماید: ما علم، عمل و طریقه خواندن قرآن را از پیامبر خدا (ص) آموختیم.

از این قسمت از ‌آیه کریمه واضح می‌شود که خوب فهمیدن کتاب خدا و استباط صحیح از آموزه‌های آن، وقتی ممکن است که شخص آن را از معلم و استادی فرا گیرد که سلسه اسنادش در تعلیم کتاب الله،  به محمد رسول الله (ص) می‌رسد، و اگر کسی از طریقی دیگر مدعی فهم قرآن باشد ادعایش مورد قبول واقع نخواهد شد.

 تعلیم حکمت سومین هدف بعثت نبوی

سومین هدف بعثت تعلیم حکمت است، یعنی رسول الله (ص) مامور است که در پرتو وحی الهی به امتش حکمت و دانایی نیز بیاموزد.

در اینجا این مطلب قابل تامل و تدبر است که خداوند فقط به تعلیم کتاب اکتفا نکرد، بلکه به پیامبرش رسالت داد تا حکمت را نیز به امتش بیاموزد.

از این بخش از آیه این نکته واضح می‌گردد که عقل انسان به تنهایی قادر به درک حکمت احکام و فرامین الهی و دینی نیست بلکه حکمت را نیز باید از رسول خدا (ص) تعلیم گرفت، و اگر عقل کسی متوجه حکمتی غیر از آن می‌شود آن گمراهی است و از هدایت و راه‌یابی به دور است.

اگر انسان صرفا به عقل خود بدون توجه به راهنمایی وحی الهی تکیه کند، غیر از گمراهی چیزی عایدش نمی‌گردد.

این قسمت از آیه به ما می‌گوید که حکمت همانست که الله تعالی و رسول او (ص) آموزش داده‌اند و اگر عقل انسان آن را درک نمی‌کند دچار گمراهی و فریب شده است.

 تزکیه چهارمین هدف از بعثت نبوی

ماموریت دیگر پیامبر (ص) تزکیه نفوس است، تا دلهای مردمی را که به میان آنان مبعوث شده است از بدیها پلیدیها پاک کند.

قابل توجه است که در کنار یادگیری چگونگی تلاوت قرآن، درک مفاهیم آیات و حکمت احکام و فرامین الهی، تزکیه و تصفیه نفس نیز لازم است. و تزکیه هدف مستقلی برای بعثت پیامبر (ص) بعد از آموزش کتاب الله و حکمت، عملا صحابه و اولین مخاطبان وحی را تربیت و تزکیه کند. و آن حضرت (ص) این چنین کرد که در نتیجه آن افرادی که وجودشان سرشار از عداوت و صفات بد بود با مشرف شدن به اسلام و تربیت و همنشینی رسول خدا (ص) تزکیه شدند و رذایلی همچون تکبر و تظاهر، کینه و حسد، بغض و عداوت و ... از میان آنان رخت بربست و با دلهایی سرشار از ایمان همه تن در خدمت اسلام بودند و هر کاری را با اخلاص و فقط به خاطر الله انجام می‌دادند.

مشهور است روزی حضرت علی مرتضی رضی الله عنه یک یهودی را به خاطر بی‌ادبی به رسول اکرم (ص) به زمین زد و بر سینه‌اش نشست، یهودی که خود را مغلوب دید و نتوانست کاری انجام دهد، بر چهره مبارک سیدنا علی (رض) آب دهان انداخت، در این هنگام ناگهان حضرت علی (رض) از روی سینه‌ آن مرد برخاست و او را رها کرد. یکی از همراهان با دیدن این واقعه به ایشان گفت: چرا رهایش کردی، او مرتکب جرم بزرگی شد؟ حضرت علی (رض) در جواب فرمود: وقتی من او را زمین زدم هدفم مجازات او به خاطر اسائه ادب به ساحت رسول اکرم (ص) بود و من به خاطر خدا می‌خواستم او را به سزایش برسانم، ولی اکنون که او بر چهره‌ام آب دهان انداخته است احتمال آن است که من به خاطر خودم از او انتقام می‌گرفتم لذا رهایش کردم.

این آن چیزی است که بر اثر همراهی و مصاحبت با رسول‌الله (ص) در اخلاق صحابه شکل گرفته بود و آنان از صفات زشت و بد پاک و تزکیه شده بودند.

لذا فقط با فراگیری کتاب الله و حکمت، آن هم از اساتید برجسته و توانا، این اهداف تکمیل نمی‌گردد. مگر تا وقتی که شخص نزد مرشد کاملی به تزکیه خود نپردازد و وجودش را از رذایل اخلاقی‌ای همچون عجب، تکبر، حسد، ریا و غیره پاک نکند. پس اگر فردی تنها کتاب الله را نزد استادی فرا گرفت ولی این رذایل را علاج نکرد، این فرد تزکیه شده نیست.

 اولین مخاطبان وحی بهترین افراد امت اسلامی

ضمایر بکار رفته در آیه مذکور مانند: فیهم، انفسهم، علیهم، یزکیهم، یعلهم، همه جمع و مراد از آنها اصحاب و یاران رسول صلی الله علیه و سلم هستند، که به عنوان اولین مخاطبان وحی، مستقیما با رسول الله (ص) در ارتباط بودند و از تعلیم، تربیت و تزکیه ایشان فیض کامل بردند.

در اینجا می‌خواهیم یک سؤال مطرح کنیم و آن اینکه آیا افرادی که رسول خدا (ص) به سوی آنان با این اهداف مبعوث گردید، این اهداف را فرا گرفتند و به مقاصد آن پی بردند یا خیر؟ آیا آنان تلاوت آیات، آموزش کتاب و حکمت را به نحو احسن فرا گرفتند و تربیت و تزکیه شدند؟

اگر اصحاب و یاران پیامبر اکرم (ص) این آموزش‌ها را فرا نگرفته و تزکیه نمی‌شدند، اهداف بعثت نبوی متحقق نشده و به سرانجام نمی‌رسید. ‌

آنچه مسلم است، این است که رسول الله (ص) در تکمیل اهداف بعثتش موفق عمل کرد و توانست صحابه و یارانش را به عنوان اولین مخاطبان رسالتش به بهترین نحو تربیت و تزکیه کند و همچنین رضایتش را از آنان به عنوان حلقه وصل بین خود و نسلهای بعدی امتش اعلام دارد. بنابر این بر ما لازم و واجب است که به مقتضای عشق و محبت به نبی کریم، سرور دو عالم، محمد مصطفی (ص) به صحابه و یاران ایشان اعم از اهل بیت و تک تک تربیت یافتگان ایشان محبت بورزیم. زیرا همانگونه که پیروی از سنت پیامبر (ص) بر ما واجب است، اتباع و پیروی از سنت صحابه کرام رضی الله عنهم، خصوصا خلفای راشدین، بر ما لازم است، زیرا آنان حلقه وصل بین ما و حضرت رسول اکرم (ص) هستند و آنچه از ایمان، دین و علوم نبوت به ما رسیده است ثمره اخلاص، مجاهدت و تلاشهای خستگی‌ناپذیر آنان برای پاسداری و ترویج قرآن و سنت در سراسر گیتی است و امت اسلامی تا قیام قیامت مرهون آنان بوده و خواهد بود.

 در پایان از الله تعالی مسئلت دارم به همه ما توفیق بیشتر برای فراگیری علوم قرآن، فهم صحیح آن و اشاعه و ترویج این علوم بدهد و به آن ترقی روز افزون عنایت فرماید.

  آمین یا رب العالمین وصلى الله تعالى على نبینا محمد وعلى آله وأصحابه أجمعین